Catstanbul | de katten van Istanbul

Van dinsdag 24 juni tot dinsdag 1 juli dit jaar was ik in het magische Istanbul – een stad die me wist te verrassen op manieren die ik niet had verwacht. Natuurlijk had ik me verheugd op de mooiste bezienswaardigheden van Istanbul zoals de Blauwe Moskee, de geurige steegjes van de Grote Bazaar, de levendige wijk Balat en het uitzicht over de Bosporus. Maar waar ik niet op had gerekend, was dat ik tijdens deze reis tientallen nieuwe, harige vriendjes zou tegenkomen. Niet in een kattenopvang, maar gewoon op straat. Op muurtjes. In winkels. Op terrasjes. In mijn hotel. Overal.

In Istanbul struikel je – bijna letterlijk – over de katten. En dat is geen toeval. In deze stad lijken katten tot het stadsmeubilair te behoren, maar dan met meer karakter, charisma én een stevige fanbase. Geen wonder dat sommige reizigers Istanbul liefkozend Catstanbul noemen.

Een katvriendelijke cultuur: welkom in Catstanbul

Wat mij tijdens mijn verblijf direct opviel, was hoe goed de katten van Istanbul verzorgd worden. In vrijwel elke wijk zag ik etensbakjes, drinkbakjes, kartonnen dozen om in te slapen, en soms zelfs hele houten huisjes die speciaal voor de straatkatten gebouwd zijn. In de straten van Balat stonden voederstations – speciale palen waar je voor wat kleingeld kattenvoer kon kopen. Een klein gebaar, maar van grote betekenis.

De liefde voor katten is in Istanbul geen hype. Het is onderdeel van het dagelijks leven. Een kat hoort erbij. Alsof ze bewoners zijn van de stad, met dezelfde rechten als iedereen. Soms zelfs met meer.

Van moskee tot markt: katten hebben in Istanbul overal hun plek

Of je nu wandelt door de serene tuinen van de Blauwe Moskee, slentert door de drukte van de Grand Bazaar, of uitrust in een café op een Prinseneiland zoals Heybeliada – je komt altijd wel een kat tegen. En ze zijn nergens schuw. Integendeel: ze komen nieuwsgierig naar je toe, springen op stoelen, liggen op boekenstapels in winkeltjes, of dutten op het terras van een restaurant alsof het hun vaste plek is.

Tijdens een heerlijk Turks ontbijt in mijn hotel – in de kelder nota bene – liep er op een ochtend doodleuk een kat tussen de tafels door. Alsof het de normaalste zaak van de wereld was. En dat is het hier ook.

Katten en mensen: een bijzondere band

Wat deze stad zo bijzonder maakt, is niet alleen dat er zoveel katten zijn – maar ook hoe mensen met ze omgaan. Je merkt dat de meeste inwoners ze respecteren en koesteren. Als een kat op je schoot springt op een terras, zal niemand raar opkijken. Vind je het vervelend en geef je dat aan, dan is de ober er binnen een seconde om de kat vriendelijk weg te leiden. Alles met zachtheid. Alles met respect.

Soms zitten katten zelfs aan tafel met de gasten. Ze stelen een stukje vis of likken de rand van een bord – met toestemming, uiteraard. En niemand klaagt. Het hoort er gewoon bij.

Waar komt deze kattenliefde vandaan?

De oorsprong van de kattencultuur in Istanbul gaat ver terug, tot in het Ottomaanse Rijk – en zelfs daarvoor. Katten werden gezien als nuttige beschermers tegen ratten en muizen in huizen, winkels en moskeeën. In de islamitische traditie wordt de kat bovendien beschouwd als een rein dier. De profeet Mohammed zou zelf een grote kattenliefhebber zijn geweest. Volgens overleveringen liet hij zelfs zijn gewaad openknippen om zijn slapende kat niet te storen.

Deze combinatie van praktisch nut, religieus respect en culturele liefde heeft ervoor gezorgd dat katten altijd welkom zijn geweest in de stad. En vandaag de dag leven ze er met meer vrijheid dan in veel andere wereldsteden.

Katten in Istanbul in beeld: van straat tot cinema

Het straatbeeld van Istanbul is zó vol katten, dat het wereldwijd de aandacht heeft getrokken. In 2016 verscheen de prachtige documentaire Kedi (wat ‘kat’ betekent in het Turks), die het leven van zeven straatkatten in Istanbul volgt. De film laat niet alleen de katten zelf zien, maar ook de diepe band die ze hebben met de mensen om hen heen. Het is een ode aan de stad – en haar harige inwoners.

Katten als toeristische icoon

Ook in de toeristische sector zijn de katten van Istanbul niet onopgemerkt gebleven. In bijna elke souvenirwinkel vind je kattengerelateerde cadeaus: van magneten met schattige straatkatten, tot katvormige kussens, mokjes met kattenogen, en zelfs T-shirts met ‘Catstanbul’-prints. Deze pluizige stadsbewoners zijn uitgegroeid tot een waar icoon van Istanbul, net zo herkenbaar als de Galatatoren of de Bosporusbrug. Een kattenliefhebber komt hier dus niet alleen aan zijn trekken in de straat, maar ook bij het shoppen voor een uniek aandenken.

De magie van Catstanbul

Als je Istanbul bezoekt, is het onmogelijk om géén kat te ontmoeten. Ze zijn een levend onderdeel van het stadsbeeld – én een perfect onderwerp voor je reisfoto’s. De ene ligt dromerig te zonnen op een antieke stoeptegel, de andere poseert trots op een balkon, met uitzicht op de Bosporus. En allemaal lijken ze hun rol als mascottes van de stad met flair te vervullen.

Dus of je nu kattenliefhebber bent of niet: in Catstanbul voel je de warmte, niet alleen van de zon, maar ook van een stad die haar dieren een plek geeft – midden in het leven, tussen de mensen.

Praktische tip voor kattenliefhebbers

Wil je zelf iets doen voor de katten van Istanbul tijdens je bezoek? Draag een paar munten op zak voor de voederautomaten zoals op de foto hierboven, neem eventueel wat snacks of kattensnoepjes mee in je tas, en benader de katten met rust en respect. Je zult zien dat het contact vanzelf ontstaat – op een bankje, op een stoep, of gewoon aan je tafeltje.